Sport ilm-fanining dolzarb muammolari

Maqolada jismoniy faollik bilan shug‘ullanadigan va shug‘ullanmaydigan keksa odamlarning oddiy va murakkab sensorimotor reaksiyalari kabi psixofiziologik parametrlarni qiyosiy o‘rganish natijalari keltirilgan. Tadqiqot natijalari shuni ko‘rsatganki, tadqiqot guruhlari faoliyatida statistik jihatdan sezilarli farqni ko‘rsatdi. Jismoniy faollik bilan shug‘ullanadigan odamlarda sensorimotor reaksiya vaqti jismoniy faoliyat bilan shug‘ullanmaydiganlarga qaraganda statistik jihatdan sezilarli darajada ancha kam. Natijalarga ko‘ra, jismoniy faollik keksa yoshda psixofiziologik xususiyatlarning saqlanishiga va asab tizimining ishlashiga ta’sir ko‘rsatadi, degan xulosaga kelish mumkin. Ayniqsa, bu murakkab sensomotor reaksiyasi, xususan, tanlash reaksiyasi ko‘rsatkichlarida kuzatiladi.

Ushbu maqolada ta’lim tizimi menejerlarining “g‘oyaviy-siyosiy sifatlari”, “professional-mutaxassislik sifatlari” hamda ulardagi “muloqotmandlik darajasi” bo‘yicha ekspert baholash natijalari bayon etilgan.

Мақолада муаллифлар томонидан ўспиринларни ижтимоийлаштириш масаласи жисмоний тарбиянинг асосий вазифаларидан бири сифатида кўриб чиқилади, техник тараққиёт, ахборот оқимининг кўпайиши ва сурункали вақт етишмаслиги ҳақида маълумот берилади.

Mazkur maqolada mustaqil ta’lim ishlarini tashkil etish orqali jismoniy madaniyat ta’lim yo‘nalishi talabalarining tajriba-sinov ishlari yoritilgan.

Mazkur maqolada uzluksiz ta’lim tizimi sog‘lom turmush tarzini shakllantirishning asosiy vositalaridan biri sifatida tahlil qilinadi. Shu bilan birga, Farg‘ona va Namangan viloyatlarida bolalar o‘ynaydigan va pedagogik amaliyotga joriy etilayotgan, ammo ilmiy adabiyotlar va  darsliklarga kiritilmagan xalq o‘yinlari haqida ma’lumot beriladi.

Ushbu maqolada o‘smir bokschi qizlarning ko‘p yillik  tayyorgarlik darajasini takomillashtirishda maxsus va umumiy tayyorgarlik bo‘yicha mashg‘ulotlarda qo‘llanilayotgan vosita va usullarni takomillashtirish va o‘smir bokschi qizlarni musobaqalarga tayyorlash haqida fikr yuritilgan

Ushbu maqolada ota-ona qaramogʻidan mahrum boʻlgan bolalarda norasolik kompleksining kelib chiqish sabablari koʻrib chiqiladi, uning oldini olishda sportning ahamiyati oʻrganiladi. Shu bilan birga, norasolik kompleksi mavjud boʻlgan bolalarga psixokorreksiya amaliyoti taqdim etilgan.

Ushbu maqolada etnosport tushunchasi, uni rivojlantirishning jamiyatdagi o‘rni va ahamiyati, mamlakatimizda milliy sport turlari va xalq o‘yinlarini ommalashtirish va rivojlantirish bo‘yicha amalga oshirilayotgan ishlar va ularning asosiy yo‘nalishlari tahlil qilingan.

Мақолада ўқув жараёнини ташкил етишга илмий асосланган ёндашув, уни етарли даражада индивидуаллаштириш, интенсив машғулотларни бошқа тадбирлар билан бирлаштириш шартлари яширин соғлиқ нуқсонларининг намоён бўлишини кўриб чиқилган. Бу юқори sport натижаларига еришишингизга тўсқинлик қилади ва интенсив машғулотлар ва масъулиятли мусобақалар пайтида жисмоний тайёргарликни йўқотишига олиб келади. Масъулиятли мусобақалар пайтида спортчиларнинг қон ва тана суюқликларидан иммуноглобулинларнинг айрим синфларини тўлиқ йўқ қилиш ҳодисаси ҳам аниқланди, бу иммунологик мослашиш жараёнларининг бузилиши ва иммунитет захираларининг пасайишидан далолат беради.

Ushbu maqolada mualliflar tomonidan sportchi organizmiga maqsadli ta’sir ko‘rsatadigan, organizmdagi metabolik jarayonlarni boshqarish va faollashtirish imkonini beradigan sportchilarning ovqatlanish ratsionini ishlab chiqishdagi tamoyillarga rioya qilish kerakligi haqida ma’lumotlar berilgan.

Maqolada 15-16 yoshdagi maktab o‘quvchilarining jismoniy rivojlanishi, funksional holati va sog‘lig‘i holatini qiyosiy baholash dinamikasida imkon beradigan mavjud usullardan foydalanilgan. Jismoniy rivojlanish darajasini, moslashish qobiliyatini oshirishga katta hissa qo‘shganligi, o‘rganilgan maktab o‘quvchilari muntazam ravishda sport bilan shug‘ullanishlari, xususan, gandbol va futbol bilan shug‘ullanishlari bilan bog‘liq bo‘lib, bu harakat faolligini yuqori darajada ushlab turishga imkon beradi, bu esa salomatlikni saqlash va mustahkamlashga yordam beradi. 15-16 yoshdagi maktab o‘quvchilarining sog‘lig‘ini tashxislash usuli turli darajadagi moslashish qobiliyatiga ega bo‘lgan maktab o‘quvchilarini aniqlashga imkon berdi, bu sog‘liqning ob’ektiv aksidir. G. L. Apanasenko metodologiyasi bo'yicha maktab o‘quvchilarining sog‘lig‘ini baholash metodologiyasini joriy etish, ayniqsa, maktablarda ommaviy tekshiruvlar o‘tkazishda maktab o‘quvchilarining sog‘lig‘ini dinamik kuzatish samaradorligini sezilarli darajada oshiradi.

Ushbu maqolada qadimgi sivilizatsiyalar rivojlanishining dastlabki bosqichlarida jismoniy tarbiya va sport bilan bogʻliq huquqiy asoslarning shakllanishi koʻrib chiqilgan holda, oʻsha davrda ilgari surilgan hamda hozirgi kungacha oʻz dolzarbligi va ahamiyatini yoʻqotmagan koʻplab huquqiy tamoyillar yoritilgan. Shuningdek, maqolada sport huquqining alohida mustaqil huquq sohasi sifatida shakllanishi va sport huquqi tushunchasining huquqiy ta’rifi masalasi muhokama qilinadi.

Maqolada fuqarolar uchun jismoniy tarbiya va sportni rivojlantirishning ahamiyati qayd etilgan, muxlisning maxsus sport xizmatlari iste'molchisi sifatidagi huquqlari bilan bog'liq munosabatlarni huquqiy tartibga solishni takomillashtirish masalalari ko'rib chiqilgan, amaliyotdan misol keltirilgan, ba'zi xulosalar chiqarilgan va O'zbekiston Respublikasining milliy qonun hujjatlariga jismoniy tarbiya va sport sohasiga oid o'zgartish va qo'shimchalar kiritish taklif etilgan.

Maqolada shaxtyorlar kasbiy guruhlarining yosh tuzilmasi tahlil qilinadi. Olingan ma’lumotlar konchilar kasblarining yosh tuzilmasiga mehnat sharoitlarining muayyan ta’siri mavjudligini ko‘rsatadi. Shaxtyorlar (tog‘ ishchilari)ning funksional imkoniyatlari  ularning ish tajribasiga qarab o‘rganilgan. Turli kasbdagi konchilarning kompensatsion imkoniyatlari ta’kidlangan va batafsil muhokama qilingan. Xususan, tayanch operatorlarda jismoniy ishchanligi va ish hajmi bevosita kombinatsiyalangan mashinalarda ko‘mir qazib olish tezligiga bog‘liq bo‘lishi aniqlangan.

Maqolada Osiyoda jismoniy tarbiya va sportning hozirgi amaliyoti, shuningdek, ushbu sohani rivojlantirish va ommalashtirish uchun yangi imkoniyatlar ochib berilgan. Adabiyotlar sharhi shuni ko‘rsatadiki, Osiyoda jismoniy tarbiya va sportni targ‘ib qilishning maxsus tizimlari amalda joriy yetilmoqda. Boshqa tomondan, Xitoy, Koreya va Yaponiya kabi ba’zi mamlakatlar jismoniy tarbiya va sportni qit’adagi boshqa mamlakatlarga qaraganda innovatsionroq targ‘ib qilmoqdalar. Xulosa qilib shuni ta’kidlashimiz mumkinki, Osiyoda barcha mamlakatlar tenglik asosida rivojlanishi kerak. Ushbu usul Osiyo sport sanoatiga samarali ta’sir ko‘rsatishi va Osiyoda jismoniy tarbiya va sportni xalqaro miqyosda takomillashtirishda muhim rol o‘ynashi mumkin.

Ushbu maqolada sport kurash bo‘yicha O‘zbekiston Respublikasi milliy terma jamoasining Osiyo chempionatlaridagi ishtiroki natijalarining qiyosiy tahlili keltirilgan. ushbu xalqaro sport musobaqalaridagi mtlliy terma jamoaning ishtiroki natijalariga ko‘ra kurashchilarning musobaqa faoliyati samaradorligini oshirish maqsadida amaliy tavsiyalar ishlab chiqilgan.

ushbu maqola sportchilarning natijalarini aniqlashda yosh bokschilar tomonidan o‘quv mashg‘ulotlarida va rasmiy sport musobaqalarida bajarilgan texnik va taktik harakatlar tarkibini taqqoslash, shuningdek, harakatlarning taktik tarkibini optimallashtirish va ularni o‘quv mashg‘ulotlarda  va musobaqa faoliyatlarida qo‘llash, shu jumladan janglarni kuzatish hamda ularning ishonchliligini aniqlash orqali individual ravishda tuzatishlar kiritishga qaratilgan.

Мақолада стол тенниси бўйича турли хил адабиёт манбалари кўриб чиқилади ва таҳлил қилинади, стол теннисида аниқ мақсадли ўйин ҳаракатларини амалга оширишнинг барқарорлигини ошириш ва тана айланишига эътибор қаратган ҳолда кўп йўналишли бурчак тезлашувининг таъсирини аниқлашга қаратилган.

Ushbu maqolada kamonchilarni tayyorlashning zamonaviy jihatlarini tahlil qilishga alohida e’tibor qaratilgan. Yuqori malakali kamonchilarni tayyorlash bo‘yicha to‘plangan tajribaga asoslanib, kamonchilarni tayyorlashda hisobga olinadigan muhim standartning o‘lchov birligi ko‘rsatilgan: omillarni tahlil qilish, pozitsiyaning barqarorligi, nishonni ko‘rish nuqtalaridan ushlab turish vaqti, kamonning nishonga urish aniqligini baholash mezonlari.

ushbu maqolada bokschi qizlarning texnik-taktik tayyorgarlik darajasini takomillashtirishda maxsus tayyorgarlik bo‘yicha mashg‘ulotlarda qo‘llanilayotgan vosita va usullarni takomillashtirish haqida fikr yuritilgan.

Mazkur maqolada anketa tadqiqotining natijalari va tahlili - yosh futbolchilarning mashg‘ulotlarga tayyorligi va chidamliligi va yuklamalarning kompleks monitoringini baholash ko‘rib chiqiladi.

Maqolada talabalar uchun suzish darslarini tashkil etish va o'tkazish metodologiyasining xususiyatlarining nazariy tahlili natijalari keltirilgan. Suzish darslarini tashkil etishning asosiy vazifalari va muammoli masalalari belgilab berildi. Anketa so'rovi natijalari va birinchi kurs talabalarining suzishga tayyorgarlik darajasini aniqlash natijalari bayonnomasining tahlili keltirilgan.

Maqolada umumiy o‘rta ta’lim muassasalari jismoniy tarbiya o‘qituvchilarining malakasini oshirish tizimida o‘quv jarayoni samaradorligini oshirishga yordam beruvchi multimediali ko‘rgazmali ta’lim resurslaridan foydalanish va tinglovchilarning motivatsiyasini oshirishiga oid masalalar bayon qilingan.

Maqolada mamlakatimizdagi sport menejerlari faoliyati bilan bog‘liq holat yoritilgan bo‘lib, sport menejerlarini tayyorlashda mavjud muammolar va ularning yechimlariga to‘xtalib o‘tilgan. Jismoniy tarbiya va sport ta’lim muassasalari bitiruvchilarida sport menejerining kasbiy faoliyatiga tegishli kompetensiyalarni shakllantirish metodikasi ishlab chiqilgan. Muallif tomonidan sport menejeri kasbiy kompetentligini shakllantirishda asos bo‘luvchi professiogramma takomillashtirilgan.

Mazkur maqolada jismoniy tarbiya va sport bo‘yicha mutaxassislarni qayta tayyorlash va malakasini oshirish instituti Samarqand filialida malaka oshirish, ilmiy ishlar va innovatsion faoliyat jarayonlari natijalari va uni takomillashtirish masalalari ko‘rib chiqiladi.

Maqolada zamonaviy sport inshootlarining infratuzilmasini rivojlantirish masalasi, shu jumladan mamlakatning shahar sharoitida zamonaviy sport inshootlarini qurish loyihalarining o‘ziga xos xususiyatlari ko‘rib chiqiladi.