Ushbu maqola Olimpiya va paralimpiya sport turlariga tayyorlash markazlarida seleksiya jarayonlarini samarali tashkil etish metodologiyasini ishlab chiqishga bag‘ishlangan. Maqolada sport seleksiyasi jarayonlarini rejalashtirish, nazorat qilish va amalga oshirish bo‘yicha tavsiyalar keltirilgan. Shuningdek, seleksiya jarayonida aniqlangan muammolar va ularni bartaraf etish yo‘llari batafsil tahlil qilingan.

Maqolada talabalar uchun suzish darslarini tashkil etish va o'tkazish metodologiyasining xususiyatlarining nazariy tahlili natijalari keltirilgan. Suzish darslarini tashkil etishning asosiy vazifalari va muammoli masalalari belgilab berildi. Anketa so'rovi natijalari va birinchi kurs talabalarining suzishga tayyorgarlik darajasini aniqlash natijalari bayonnomasining tahlili keltirilgan.

Bolalarning jismoniy tayyorgarligini o‘rganish o‘quv faoliyati va maqsadli pedagogik taʼsirlar natijasida uning dinamikasini ochib berishga, qo‘llaniladigan jismoniy tarbiya vositalari va usullarining samaradorligini aniqlashga, o‘quv va jismoniy faoliyatning muvaffaqiyatli rivojlanishi uchun hissa qo‘shadigan jismoniy tayyorgarlik darajasini aniqlashga imkon beradi. Kichik yoshdan boshlab harakt qobiliyatlarini maqsadli va o‘z vaqtida rivojlantirish muhim ahamiyatga ega, chunki bola hayotining birinchi yilida uning salomatligi, harakat tajribasi va jismoniy kamolotining asoslari qo‘yiladi. Maktabgacha yoshdagi bolalarning jismoniy tarbiyasini amaliyotga joriy etish, ularning jismoniy tayyorgarligini sinash tizimi pedagogik jarayonni rejalashtirish va nazorat qilishga yordam beradi, lekin baʼzida bolalarning individual qobiliyatlari va maktabgacha taʼlim muassasalarida jismoniy tarbiya va dam olish ishlarini tashkil etishning o‘ziga xos xususiyatlari hisobga olinmadi

Ushbu maqolada mualliflar tomonidan sportchi organizmiga maqsadli ta’sir ko‘rsatadigan, organizmdagi metabolik jarayonlarni boshqarish va faollashtirish imkonini beradigan sportchilarning ovqatlanish ratsionini ishlab chiqishdagi tamoyillarga rioya qilish kerakligi haqida ma’lumotlar berilgan.

Maqolada O‘zbekistonda ommaviy sport ishlarining milliy modelini yaratish masalalari, uni tarkibiy qurish qoidalari va metodologiyasi, shuningdek institutsional yaxlitlikka asoslangan tashkiliy va boshqaruv texnologik mexanizmlari muhokama qilinadi.

Tadqiqot ommaviy sportni tashkil yetish va uni boshqarishning ko‘p qirrali, tizimli ravishda o‘zaro bog‘liq uzluksiz jarayoni g‘oyasiga asoslangan bo‘lib, uning doirasida aholining barcha ijtimoiy qatlamlari, ayniqsa bolalar, o'smirlar va yoshlarning jismoniy tayyorgarligi va sog‘lig‘ini yaxshilashga, shu jumladan ularning kasalliklarining oldini olish va himoya qilish qaratilgan vazifalar va chora-tadbirlarga tegishli talablar qo‘yiladi.

Ushbu ilmiy maqolada, Olimpiya va Paralimpiya sport turlariga tayyorlash markazlarida seleksiya jarayonining asosiy tamoyillari yoritiladi. O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2022-yil 30-dekabrdagi 731-sonli qarori asosida, olimpiya va paralimpiya sportchilarni tayyorlash va seleksiya jarayonlarini samarali tashkil etish zarurati ko‘rib chiqiladi. Maqola seleksiya jarayonining ahamiyatini, uni tashkil etishning tamoyillarini, shuningdek, tayyorlash markazlarida ishlatiladigan metodlarni tahlil qiladi. Olimpiya va Paralimpiya sport turlaridagi muvaffaqiyatlar faqat tajribali va malakali sportchilarni to‘g‘ri tanlash va tayyorlash bilan bog‘liq ekanligi ta’kidlanadi.

Mazkur maqolada sport maktablari trenerlari tomonidan sport zaxirasini tayyorlash bosqichlarida o‘quvchi-sportchilarni psixofiziologik kuzatishning ustuvor yo‘nalishlarining psixologik sharhi bayon qilingan. Shuningdek, maqolada o‘quvchi-sportchilarni texnik, taktik va psixologik tayyorlashdagi mexanizmlar psixofiziologik tadqiqotlar kontekstida o‘rganilgan.

Maqolada maktab o‘quvchilarining poxod davomida tabiiy muhitga axloqiy munosabatni shakllantirish imkoniyatlari ochib berilgan, shuningdek, taniqli mutafakkir va pedagoglarning ekskursiyalar, o‘yinlar, ekologik mazmun, shaxsning barkamol rivojlanishida jismoniy takomillashtirishning o‘rni haqida fikr-mulohazalari berilgan, «tabiatda sayr qilish» ni tayyorlashning maqsad va shartlari va mazmuni belgilangan.

Mazkur maqolada mustaqil ta’lim ishlarini tashkil etish orqali jismoniy madaniyat ta’lim yo‘nalishi talabalarining tajriba-sinov ishlari yoritilgan.

Maqolada Belarus Respublikasida kattalar qo‘shimcha ta’limining normativ-huquqiy tartibga solinishi, shuningdek, jismoniy tarbiya, sport va turizm sohasidagi rahbar xodimlar hamda mutaxassislarni qayta tayyorlash va malakasini oshirish bo‘yicha ta’lim dasturlarini tashkil etish va amalga oshirish tartibi batafsil yoritilgan.

Maqolada Ukraina oliy o‘quv yurtlarida jismoniy tarbiya tizimidagi mavjud vaziyat ko‘rib chiqiladi. Unda ta’kidlanishicha, bu holat o‘quvchilarning salomatligi va jismoniy tayyorgarligining keskin yomonlashishi bilan bog‘liq va tubdan qayta qurishni talab qiladi. Hozirgi jismoniy tarbiya tizimiga nisbatan uning sog‘liqqa ta’siri haqidagi fikr nuqtai nazaridan bunday tashvishli holat ko‘plab sabablar va holatlar bilan bog‘liq: so‘nggi uch yil ichida uzoq muddatli karantin cheklovlari, harbiy holatni joriy etish va natijada masofaviy o‘qitish.

Maqolada aqliy va jismoniy faoliyatni yaxshilash, kasalliklarni kamaytirish va yangi sharoitlarda talabalarning ijtimoiylashuvini oshirish uchun turli jismoniy mashqlardan foydalanishning innovatsion yondashuvlari muhokama qilinadi. Maqolada o‘quv jarayonini tashkil etishning kredit-modul tizimini joriy etish natijasida talabalarning jismoniy va psixologik stressi bilan bog‘liq tadqiqot natijalari keltirilgan.