Jild 1 № 3 (2023): Sport ilm-fanining dolzarb muammolari

Maqolada mashg'ulotlardan so'ng futbolchilarning aerob ko'rsatkichlari va yurak qon tomir holatining ta'siri ko'rib chiqildi. O'rganilayotgan o'yinchilarning aerob ko'rsatkichlari o'rtacha darajada ekanligi aniqlandi. Ko'pchilik o'yinchilarning funktsional ko'rsatkichlari va ularning yurak-qon tomir tizimining jismoniy faoliyatga bo'lgan munosabatidagi individual farqlar ham aniqlandi.

Maqolada Janubiy Orolbo‘yining turli hududlarida yashovchi 11 yoshdan 14 yoshgacha bo‘lgan bolalarning antropometrik ko‘rsatkichlari – bo‘yi va tana vazni o‘rganilgan. Janubiy Orolboʻyida  yashovchi qizlarning tana vazni rivojlanishida sezilarli kechikishlar kuzatilayotgani aniqlandi. Barcha o'rganilgan hududlarda o'smirlarning jismoniy rivojlanishi to'g'risidagi ma'lumotlar me'yoriydan past ekanligi aniqlandi.

Maqolada malakali futbolchilarning yurak-qon tomir tizimining funksional holatini baholash uchun telekardiointervalografiya va GPSports EVO tizimining diagnostika imkoniyatlari muhokama qilinadi. Mualliflar yurak urish tezligini tartibga solishning avtonom mexanizmlarining individual tipologik xususiyatlarini o'rganish va bir vaqtning o'zida GPS tizimidan foydalangan holda o'yin davomida futbolchilarning jismoniy ko'rsatkichlarini aniqlash uchun Polar telepulsometrdan foydalanishni taklif qilmoqdalar. Ushbu usullar sportchilar tanasining moslashish va moslashuv holatini baholash uchun sezgir. Yurak-qon tomir tizimining funktsional holatini o'rganishning telemetrik usullarini tibbiy nazorat amaliyotida maxsus jismoniy ko'rsatkichlarni aniqlash bilan birgalikda joriy etish tananing  mashg'ulotlarga va raqobatbardosh yuklarga etarli bo'lmagan reaktsiyalarini erta aniqlash imkonini beradi.

Ushbu maqolada o‘smir sportchilarning sport motivatsiyasiga ta’sir yetuvchi omillarni o‘rganish natijalari, shuningdek, ushbu mavzu bo‘yicha fikr va mulohazalar muhokama qilinadi.

Mazkur maqolada jismoniy tarbiya va sport sohasida iqtidorli yoshlarni tanlab olish, saralash bugungi kunning dolzarb masalalaridan biriga aylangani hamda ularning jismoniy va ruhiy tayyorgarliklarida muhim ahamiyat kasb etuvchi jihatlari yoritib berilgan.

Bolaning sog'lom turmush tarzini shakllantirish uning bilim, ko'nikma va ko'nikmalar, harakat usullari, munosabatlar normalari, estetik mulohazalar va didlar shaklida taqdim etilgan ijtimoiy tajribani o'zlashtirish jarayoni sifatida qaraladi. moddiy va ma'naviy madaniyat ob'ektlarining shakli.

Ushbu maqolada turli yoshdagi yosh futbolchilarning musobaqa sharoitidagi pedagogik kuzatuv orqali olingan natijalar tahlili keltirilgan. Shu bilan birga, ushbu ma’lumotlar bo‘lajak trener va mutaxassislarning o‘quv-seminar mashg‘ulotlarni tashkil etishda uslubiy manba sifatida amaliyotda tatbiq etilgan

Ushbu maqolada hozirgi kundagi zamonaviy axborot va kompyuter texnologiyalarini, shuningdek jismoniy tarbiya va sport sohasida axborot texnologiyalaridan foydalanishning imkoniyatlari, afzalliklari va muammolarini, kompyuterlar va uyali aloqa vositalarini inson salomatligiga salbiy ta’sirini o‘rganish hamda olingan natijalarni umumlashtirish, tahlil qilish va muhokamasi bo‘yicha ma’lumotlar muhokama qilinadi.

Maqolada Farg‘ona shahar umumiy o‘rta ta’lim maktablari o‘quvchi yoshlarning jismoniy tarbiya va sport bilan shug‘ullanadigan va shug‘ullanmaydigan o‘quvchilarning jismoniy hamda harakatli ko‘nikmalarining o‘zaro bog‘liqligini o‘rganishda kanonik qiymatlar usulining amaliy qo‘llanilishini tekshirish, shuningdek, ko‘rsatgichlar o‘rtasidagi kanonik qiymat, kanonik korrelyatsiya bog‘liqligini aniqlash masalalari yoritilgan. 

Ushbu maqola bo‘lajak jismoniy madaniyat o‘qituvchilarda fuqarolik va vatanparvarlik kompetensiyasini rivojlantirish mezonlari va ko‘rsatkichlaridan “Uzluksiz ma’naviy tarbiya konsepsiyasi”ni joriy etishda tarbiyalanganlikni baholash indikatorlari sifatida foydalanilgan. Natijada bo‘lajak pedagoglarni talabalarda Vatanga sadoqat kompetensiyasini shakllantirishga tayyorgarligini tashxis etish imkoniyati oshgan.

Tadqiqot doirasida ishlab chiqilgan vatnparvarlik tuyg‘usini rivojlantirishning kompetensiyaviy yondashuvga asoslangan interfaol shakl, metod va vositalaridan “Tarbiya fanini o‘qitish texnologiyasi” qo‘llanmasini ishlab chiqishda foydalanilgan.

Mazkur takliflar bo‘lajak pedagoglarni tarbiyaviy faoliyatga tayyorlash, ularda faol fuqarolik pozitsiyasini rivojlantirishga imkon yaratgan.

Ushbu maqolada ayollar dzyudosida 18-20 yoshdagi qizlarning jismoniy va funksional tayyorgarligini rivojlantirish darajasini hisobga olgan holda, dzyudochi-qizlarnning jismoniy sifatlari va funksional imkoniyatlarini yanada yaxshilashga qaratilgan sport tayyorgarligi jarayonini tashkil etishning asosiy vositalarining samaradorligini oshirish bo‘yicha mualliflarning tadqiqotlari natijalari keltirilgan.

Ушбу мақолада жисмоний тарбия ва спорт хотин-қизлар саломатлигини тиклаш, мустаҳкамлаш ҳамда ҳимоя қилишнинг муҳим омили экани  ҳақида фикрлар баён этилган. Шунингдек, эстетик тарбия, хотин-қизларнинг эстетик дидлари шаклланиши, уларга қандай таъсир ўтказиши ҳамда шахснинг ўзлиги унинг эстетик диди орқали вужудга келиши ҳақида айтиб ўтилади.

Maqola futbolchilarning raqobatbardosh motorli faoliyatini kuzatish va baholash usullarini tahlil qilishga bag'ishlangan. Mualliflar zamonaviy futbolda tobora muhim ahamiyat kasb etayotgan futbolchilarning maydondagi harakatlarini o‘rganishga zamonaviy yondashuvlarni batafsil ko‘rib chiqadilar. Maqolada nafaqat yurish, yugurish va sprintning miqdoriy jihatlari, balki o'yinchilarning individual va jamoaviy taktikasi bilan bog'liq bo'lgan harakatlarning sifat xususiyatlari ham tahlil qilinadi. Taqdim etilgan tahlil jismoniy tayyorgarlikni baholash va futbolchilarning jismoniy holatini boshqarish uchun eng informatsion ko'rsatkichlarni aniqlashga yordam beradi. Tadqiqot o'yin faoliyatini yanada ob'ektiv tahlil qilish va o'quv jarayonini optimallashtirish uchun yangi uslubiy yondashuvlarni ishlab chiqish muhimligini ta'kidlaydi. Bu futbol jamoalarining tayyorgarligini yaxshilash va o'yinni yanada samarali boshqarish imkonini beradi.

Ushbu maqola mualliflari tomonidan 12-14 yoshli eshitishida va nutqida nuqsoni bo‘lgan bolalarning jismoniy tayyorgarligini rivojlantirishda koordinatsion qobiliyatlarning ahamiyati o‘rganilgan. Eshitishida va nutqida nuqsoni boʻlgan bolalarning jismoniy tayyorgarligi maxsus nazorat testlari orqali aniqlangan. Bolalarning jismoniy tayyorgarligini oshirish uchun maxsus koordinatsion mashqlar majmuasi va harakatli oʻyinlar tanlab olingan, tadqiqot yakunida ushbu mashqlar ijobiy natija koʻrsatgan.

Мақолада футбол мутахассисларининг республика футбол академиялари, спорт мактаблари ҳамда профессионал футбол клублари тренерлари Google Forms платформаси орқали оператив назоратни ташкил этиш ва машғулот юкламаларини режалаштириш борасидаги фикрлари кўриб чиқилди ҳамда анкета тадқиқотининг натижалари таҳлил қилинди.

 Ушбу мақолада ёш футболчиларнинг техник тактик тайёргарлигини ҳисобга олган ҳолда ва тайёргарликнинг юксак даражасини таъминлаш учун уларнинг мусобақалардаги  самарали ҳамда ишончли иштирокларини таъминлайдиган шахсий хусусиятларини  такомиллаштириш таҳлил қилинган.

Ушбу мақолада жисмоний тарбия ва спорт хотин-қизлар саломатлигини тиклаш, мустаҳкамлаш ҳамда ҳимоя қилишнинг муҳим омили экани  ҳақида фикрлар баён этилган. Шунингдек, эстетик тарбия, хотин-қизларнинг эстетик дидлари шаклланиши, уларга қандай таъсир ўтказиши ҳамда шахснинг ўзлиги унинг эстетик диди орқали вужудга келиши ҳақида айтиб ўтилади.

Мақолада турли спорт турлари билан мунтазам шуғулланаётган ёш одамларда когнитив функтсияларнинг қиёсий таҳлили тақдим этилган. Тадқиқот спорт билан шуғулланмайдиган тенгдошларидан фарқли ўлароқ, уларнинг индивидуал хусусиятларига кўра когнитив функтсияларнинг юқори даражасини намойиш этади. Спорт фаолиятининг паст, ўрта, юқори статик ва паст, ўрта, юқори динамик турлари билан шуғулланадиган одамларда когнитив функциялар даражасидаги фарқлар аниқланган.

Ushbu maqolada Xitoy sport an’analarini meros qilib olish, milliy musobaqalar tizimini takomillashtirish, sportchilarni tayyorlash jarayonida nazariy va texnologik yangiliklarni o‘rganish va joriy etish, an’anaviy yondashuvni zamonaviy sport tayyorgarligi talablariga moslashtirish istagini birlashtirgan Xitoy ilmiy va jurnalistik manbalarini tahlil qilish natijalari ko‘rib chiqiladi. Biroq, tadqiqot natijalari shuni ko‘rsatdiki, xitoylik sportchilarning katta yutuqlari sportni rivojlantirish davlat siyosatining ustuvor yo‘nalishlaridan biri ekanligi bilan mustahkamlanadi. Shuningdek, normativ-huquqiy bazani yaratish va xususiy investitsiyalarni rag‘batlantirish, shuningdek, sport va ta’limni integratsiyalashuvini belgilovchi muhim omillar taqdim etilgan.

Ushbu maqolada jipslikni sport jamoalariga xos ijtimoiy-psixologik determinantlari va uning xorijiy va mahalliy tadqiqotlardagi nazariy talqinlari muhokama qilingan.

Ushbu tadqiqotda aralash yakkakurashlar bilan shug'ullanadigan sportchilarning emotsional holatiga gamak simulyatori yordamida avtogen mashg'ulotlarning ta'siri tahlil qilindi. Shuningdek, ular o'zlarining o'quv dasturining bir qismi sifatida yangi avtogen ta'lim usuli, jumladan, gamak trenerining samaradorligini baholadilar. Tadqiqot natijalari shuni ko'rsatadiki, ushbu trening tizimining sub'ektiv bahosiga ko'ra sportchilarning hissiy holatiga ijobiy ta'siri. Psixologik ish yondashuvi avtogen mashg'ulotlar orqali sportchilarning holatiga e'tibor qaratadi, bu esa gamak trenajerida tebranishning jismoniy ta'siri bilan to'ldiriladi, bu intensiv mashg'ulotlardan so'ng ularning qo'shimcha  bo'shashishiga yordam beradi va tiklanish jarayonini tezlashtiradi.

Maqolada 120 nafar эvropalik sportchilarda tsiklik sport turlarida, xususan, qisqa masofaga suzuvchilar va yengil atletika sprinterlarida dermatoglif belgilari tahlil qilindi. Naqshlarni umumiy soni va harakat sifatlarining rivojlanish darajasi o'rtasida ijobiy bog'liqlik aniqlandi. Naqshlarni umumiy sonining past ko'rsatkichlari evropalik populyatsiyasi sportchilarida harakat sifatlarining yuqori darajada rivojlanishi bilan bog'liq.

Ushbu maqolada yoshlarning ma'naviy-axloqiy tarbiyasi, xususan, jismoniy tarbiya va sportning shaxsning barkamol rivojlanishiga ta'siri masalalari ko'rib chiqiladi. Shu bilan birga, jismoniy madaniyat va sport shaxsni ma'naviy-axloqiy tarbiyalashning eng muhim vositasi, keyinchalik shaxsning ijobiy fazilatlarida namoyon bo'ladigan eng muhim elementlarni birlashtirish vositasi sifatida taqdim etiladi.

Ushbu maqolada, golbol sport mashg‘ulotlarida haftalik sikllarni qо‘llash orqali kо‘zi ojiz va zaif kо‘ruvchi shaxslarni jismoniy, texnik, taktik,musobaqa oldi tayyorgarlik vositalarini rejalashtirish hamda me’yorlash bо‘yicha amalga oshirilgan pedagogik tajriba muhokamasi va ularning natijalari keltirilgan.